Paranın maliyeti olarak nitelendirilebilecek faiz; günümüzde para ile ilgili hukuki işlemlerde oldukça önemli olan bir kavramdır. Faiz, farklı borç ilişkileri ve alacak türleri için farklı şekillerde düzenlenebilmektedir. Bu blog yazısında faizle ilgili kısaca bilgi verilmektedir.
Faiz İle İlgili Yasal Düzenlemeler
Faizle ilgili hususlar çeşitli mevzuat altında düzenlenmiştir. Başlıcaları:
- 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun,
- 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu
- 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu
Türleri
- Anapara/Kapital Faizi: Ödünç olarak verilen para için uygulanır.
- Temerrüt Faizi: Vadesinde ödenmeyen para için uygulanır.
Oranları
- Yasal Faiz: Taraflar sözleşmede herhangi bir faiz oranı kararlaştırılmadığı takdirde, kural olarak yasal faiz uygulanır. 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun uyarınca adi işlerde 01 Haziran 2024 tarihinden itibaren %24 olarak belirlenmiştir. Ticari işlerde ise kanuni temerrüt faizi Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının önceki yılın 31 Aralık günü kısa vadeli avanslar için uyguladığı faiz oranı üzerinden hesaplanır. Şayet Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın 30 Haziran’da açıkladığı faiz oranı 31 Aralık’ta ilan edilenden 5 puan fazla ise; yılın ikinci döneminde bu faiz oranı uygulanır.
- Akdi/Sözleşmesel Faiz Oranı: Kural olarak taraflar sözleşmede faiz oranını serbestçe belirleyebilirler. Ancak Türk Borçlar Kanunu madde 88/2 uyarınca kapital faizi için faiz oranı kanuni faizin %50 fazlasını aşamaz. 2023 yılı itibarıyla yasal faiz %9 olduğundan; akdi kapital faizi için bu oran %13,5’u aşamaz. Ticari işlerde akdi kapital faizi Türk Borçlar Kanunu madde 120/2 uyarınca ticari işler için kanuni faizin %100 fazlasını aşamaz. Buna göre ticari işlerde akdi kapital faizi %18’den fazla olamaz.
İşçilik Alacaklarında Uygulanacak Faiz Oranları
- Bankalar Tarafından Uygulanan En Yüksek Mevduat Faizi Esas Alınacak Alacaklar: Kıdem Tazminatı, Boşta Geçen Süre Ücreti, Ücret, Fazla Çalışma, UBGT, Hafta Tatili
- Kanuni Faiz Esas Alınacak Alacaklar: İhbar Tazminatı, Kötüniyet Tazminatı, Sendikal Tazminat, İşe Başlatmama Tazminatı, Yıllık Ücretli İzin, İş Kazası ve Meslek Hastalığı Tazminatları, Bakiye Süre Ücreti Alacağı
İlgili Kaynaklar
- 01.01.2006 tarihinden itibaren Yasal Faiz oranının yıllık %9 olarak tespit edildiğine dair Bakanlar Kurulu Kararı
- 01.06.2024 tarihinden itibaren Yasal Faiz oranının yıllık %24 olarak tespit edildiğine dair Cumhurbaşkanı Kararı
- Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından ilan edilen Reeskont ve Avans Faiz Oranları
Ayrıca Bkz: İcra Takibi Masrafları
