İstanbul Üniversitesi; gerek Cumhuriyet öncesine ait gerekse Cumhuriyet dönemine ait eser koleksiyonuyla Türkiye’nin en kıymetli kütüphanelerinden birine sahip. Türkiye’nin sınırlı sayıdaki derleme kütüphanelerinden biri olan İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi’ne, 1934 yılından bu yana ülkemizde yayınlanan her eserin bir nüshasının gönderilmesi söz konusu. Bunun yanı sıra, Üniversite’nin köklü tarihinden ve Cumhuriyet’in ilk göz ağrılarından olmaktan nasibini alan Kütüphane, bazısının kopyası başka hiçbir kütüphanede bulunmayan nadir eserleri de muhafaza ediyor.

Kütüphane koleksiyonunun elektronik ortama aktarılması çalışmalarının çıktılarının bir kısmı sadece İstanbul Üniversitesi mensuplarının değil, herkesin kolaylıkla ulaşabileceği şekilde kamuya açık olarak internet üzerinden paylaşılıyor.

Örneğin, Mustafa Kemal Atatürk’ün İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi’nden ödünç aldığı eserleri, Kanuni Sultan Süleyman’ın yazdığı Divan-ı Muhibbi’yi, Piri Reis’in haritalarını ya da Yıldız Sarayı’nın fotoğraf arşivini Kütüphane’nin internet sitesinden incelemek mümkün.

Gazetelerin Sayfalarında Tarih Yolculuğu: Gazeteden Tarihe Bakış

Geçtiğimiz ay İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi tüm bunlara ek olarak; koleksiyonunda bulunan gazetelerin bir kısmının taranmış hallerini de kamuya açık bir şekilde internet sitesi üzerinden paylaşmaya başladı. Halihazırda 1929 ile 1942 yılları arasındaki süreçte yayınlanan 31 adet gazetenin pek çok sayısı erişilebilir durumda. Ayrıca gazeteler OCR metoduyla tarandığı için gazete nüshaları içinde kelimeyle arama yapmak da mümkün. Gazeteden Tarihe Bakış adı verilen proje kapsamında çalışmaların devam ettiği de belirtiliyor.

Kamuya açık olarak yayınlanan gazete nüshaları ilgili dönemler üzerine araştırma yapanların yanı sıra; alternatif bir boş vakit değerlendirme etkinliği arayanlar tarafından da değerlendirilebilir.

Elektronik ortama aktarılan gazeteler incelendiğinde genç Cumhuriyet’in gündemini bizzat o dönemi yaşayanların gözünden takip etmek mümkün. Örneğin, Cumhuriyet’in ilanının 10. yıl dönümü için duyulan coşkuyu, tören hazırlıklarını ve tören fotoğraflarını; Atatürk’ün sağlığının kötüleşmesinden, vefatına ve sonrasına giden süreci; İkinci Dünya Savaşı’na giden yolun kilometre taşlarını ve savaşın cephelerini günbegün gazetelerin sayfalarında izlemek mümkün.

Elbette yalnızca o dönemin büyük olaylarını değil, ufak detayları da yakalamak keyifli olabilir. O dönem gazete reklamı veren hangi firmalar günümüze kadar gelebilmiş; Tayyare Piyangosu hangi numaralara çıkmış, kaç lira ikramiye vermiş; sebze – meyve fiyatları ne kadarmış; 600 gr. tam buğday ekmeğini 15 kuruşa satması gerekirken 20 kuruşa satan fırıncıya ne ceza verilmiş; o dönemki döviz kurları neymiş diye merak edenlerin soruları gazetelerin sayfalarında yer alıyor.

Gazeteden Tarihe Bakış Projesi kapsamında yayınlanan gazetelere buradan ulaşabilirsiniz.